Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν το 1959.
Καλλιτέχνης είναι ο γλύπτης Ανατόλης Λαζαρίδης.
Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης γεννήθηκε το 1775 στο Δελβινάκι Ιωαννίνων. Το πραγματικό του όνομα είναι Μιχαήλ Χρήστου. Το προσωνύμιο «χατζής» του αποδόθηκε επειδή όπως συνηθιζόταν στην εποχή αυτή, ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους και βαφτίστηκε στον Ιορδάνη Ποταμό. Το επώνυμο Νταλιάνης, ή Δαλιάνης ανάλογα την μετάφραση του λατινικού γράμματος «D» σε «Ντ» ή «Δ», είναι ψευδώνυμο που του αποδόθηκε, εμπνευσμένο από όπλο εποχής, το νταλιάνι.
Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης εγκαταστάθηκε στην Τεργέστη και εργάστηκε στο εμπόριο καπνών, το οποίο του απέδιδε σημαντικές χρηματικές απολαβές. Το 1816 εγγράφηκε στην Φιλική Εταιρία και αφοσιώθηκε στην προετοιμασία της επανάστασης. Συγκρότησε ιππικό με το οποίο το 1825 πολέμησε στην Πελοπόννησο εναντίον των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ και διακρίθηκε στη μάχη της Δαβιάς που έλαβε χώρα στις 12 Αυγούστου. Επίσης συμμετείχε στις αρχές του 1826, σε συνεργασία με τον Νικόλαο Κριεζώτη και τον Βάσο Μαυροβουνιώτη στην τυχοδιωκτική εκστρατεία του Λιβάνου (τέλη Φεβρουαρίου-25 Μαρτίου) που είχε σκοπό την ενίσχυση του τοπικού εμίρη Μπεσίρ που ακουγόταν πως σκόπευε να εξεγερθεί εναντίον του σουλτάνου. Όταν όμως ο Μπεσίρ διαπίστωσε πως πρόκειται για μεμονωμένη ενέργεια που δεν υποστηρίζεται από την Ελληνική κυβέρνηση, αρνήθηκε την συνεργασία. Ο Νταλιάνης και οι συνεργάτες του αφού λεηλάτησαν τα περίχωρα της Βηρυττού, επέστρεψαν στην Ελλάδα. Αφού επέστρεψε έγινε μέρος των επιχειρήσεων υπό τον Καραϊσκάκη στην βορειοδυτική Αττική εναντίον των τουρκικών φρουρών που σκόπευαν να ενισχύσουν την πολιορκία της Ακρόπολης. Στη συνέχεια, συνεργαζόμενος ξανά με τον Καραϊσκάκη προσπάθησαν να βοηθήσουν τους πολιορκημένους στην Ακρόπολη Έλληνες.
Στις 23 Απριλίου 1827 ο Καραϊσκάκης πεθαίνει και ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης πηγαίνει στην Κρήτη. Αποβιβάζεται στις 5 Ιανουαρίου 1828 με σώμα πεζών και 100 ιππείς στην Γραμβούσα με σκοπό την ενίσχυση της επανάστασης της Κρήτης. Μετακινήθηκε στα Σφακιά στις αρχές Μαίου. Ο Μουσταφά πασάς της Κυδωνίας, γενικός διοικητής της Κρήτης συγκεντρώνει δυνάμεις με σκοπό την σύγκρουση μαζί τους. Όταν πληροφορείται πως ο Χατζημιχάλης έχει μετακινηθεί στα Σφακιά απειλεί τους σφακιανούς να μείνουν αμέτοχοι. Στις 8 Μαίου μικρό τμήμα στρατιωτών και ιππικού αποσπάται υπό τον Χατζημιχάλη, τον Μανουσογιαννάκη και τον Δεληγιαννάκη επιτίθονται σε σώμα των Τούρκων που σκόπευε να ενωθεί με το σώμα του Μουσταφά. Στις 17 Μαίου ο Μουσταφά με 8000 άνδρες φτάνουν στο Φραγκοκάστελο όπου είναι οχυρωμένος ο Χατζημιχάλης. Στην αρχή της μάχης το αποτέλεσμα δεν μπορούσε να προδικαστεί παρά την αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών. Εν τέλει όλοι οι αμυνόμενοι πραγματοποίησαν έξοδο από το κάστρο. Στις 18 Μαΐου έπεσε νεκρός όπως και οι περισσότεροι υπερασπιστές του Φραγκοκάστελου, μάχη γνωστή από τον θρύλο των «Δροσουλίτων». Οι Δροσουλίτες αποτελούν κρητική παράδοση κατά την οποία στα τέλη Μαίου οι αγωνιστές της μάχης του Φραγκοκάστελου εμφανίζονται στον κάμπο τις ώρες που ανατέλλει και δύει ο ήλιος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου