Η ΔΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙΩΤΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΑΧΗΝ ΤΟΥ ΔΡΑΓΑΤΣΑΝΙΟΥ και ΠΡΟΥΘΟΥ ΤΗΣ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΙΑΣ ΤΟ 1821
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Β. ΠΑΤΣΕΛΗ
ΑΝΑΤΥΠΟΝ ΤΗΣ "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ" 1966
Σημ : Η γραφή είναι όπως την βρήκαμε στο ως άνω βιβλίο, με μικρές παραλλαγές λόγω μονοτονικού.
....Εις το πάνθεον ούτω των ηρώων του 1821, εκτός των μεγάλων φυσιογνωμιών του εθνικού μας αγώνος, υπάρχουν αρκετά αγνά και μεγάλα παλληκάρια, που δεν έχουν καταλάβει ακόμη εις την συνείδησίν του λαού μας θέσιν ανάλογον με το ψυχικόν των μεγαλείον και την θυσία, που έδειξαν εις τον εθνικόν μας εκείνον συναγερμόν. Οι αγωνισταί ούτοι είτε λόγω της μεγάλης σεμνότητος, είτε λόγω της ταπεινοφροσύνης των αληθινών ηρώων, που επέζησαν του εθνικού εκείνου αγώνος, η λόγω και του πρόωρου θανάτου των εις το πεδίον της μάχης, αντί να ευρίσκωνται εις το προσκήνιον της ιστορίας, ως παραδείγματα προς μίμησιν, από ελάχιστους μόνον απομνημονευματογράφους αναφέρονται.
Μεταξύ των αφανών αυτών ηρώων, συγκαταλέγεται και μια δράξ συμπατριωτών μας Δ ε λ β ι ν α κ ι ω τ ώ ν, η οποία, με την συμμετοχήν της εις την μάχην του Προύθου, κατέχει και αυτή κάποιαν θέσιν, δευτερεύουσαν ίσως, μη γνωστήν όμως δυστυχώς ακόμη εις το πολύ κοινόν, και την οποίαν προτιθέμεθα να γνωστοποιήσωμεν εις την παρούσαν μελέτην μας.
Όταν υψώθη, εις το Ιάσιον, την 24/2/1821, η σημαία της επαναστάσεως εις την οικίαν του Ιακωβάκη Ρίζου και καθηγιάσθη πανηγυρικώς την 26η ιδίου υπό τού Μητροπολίτου Ιασίου Βενιαμίν, εις την μονήν των Τριών Ιεραρχών, μετόχιον του Άθω (Φιλήμονος :δοκίμιον Ιστορικόν περί Ελλην. Επαναστ. Αθήνα 1859, Τομ. Β΄ σελ 88), αντήχησε δε εις τας παραδουνάβιους ηγεμονίας το πολεμιστήριον σάλπισμα του Υψηλάντου, τούτο εις μεν Ευρώπη προκάλεσεν αγανάκτησιν, εις τους Έλληνας όμως, που ήλπιζον εις ταχείαν απολύτρωσιν, έφερε παράφορον ενθουσιασμόν. (Η Ρωσία, αποδοκιμάσασα την εξέγερσιν εκείνη, διεγράψασα τον Υψηλάντην από τον κατάλογον του Ρωσικού στρατού, εχαρακτήρισε το κίνημα "ως αποτέλεσμα του εκδηλωθέντος ήδη πολλάκις φιλοτάραχου πνεύματος των μεσημβρινών λαών και της απειρίας και επιπολαιότητος της ηλικίας του αρχηγού του κινήματος βλ. Βαλθόδη : Τομ Α΄σελ 245".
Αι πρώται προκυρήξεις του Υψηλάντου, που εκάλουν τον Ελληνισμόν εις ομαδικήν επανάστασιν, έδωσαν αφορμήν εις την κατάταξιν εθελοντών, οι οποίοι αποκρινόμενοι πλήρεις ενθουσιασμού και αυταπαρνήσεως εις την εκκλησίν του, πολλαχόθεν κατήρτισαν, καθ΄όλους τους τύπους των στρατολογιών των συγχρόνων κρατών, το γνωστό σώμα των ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΩΝ, με την ιδιόμορφον μέλαιναν στολήν, το λοφίον, το κράνος, με τας λέξεις "ελευθερία η θάνατος" και την νεκροκεφαλήν με δυο οστά χιαστί.
Ο Ιερός εκείνος λόχος των πεντακοσίων νέων ευγενεστάτων και πλουσιωτάτων οικογενειών " Τάγμα εκλεκτών Ηρώων, καύχημα νέον", κατά τον Κάλβον, εμφορούμενοι από θερμότατον ενθουσιασμόν προς τον πάτριον αγώνα, μίαν και μόνην είχεν αδιάστατον απόφασιν, να νικήση η να αποθάνη, γνωρίζων, κατά τον ποιητήν (Κάλβο) ότι "αν τις αποθάνη δια την πατρίδα, η μύρτος είναι φύλλον ατίμητον και καλά τα κλαδιά της κυπαρίσσου".
Το κίνημα της Μολδοβλαχίας, που αποτέλεσε την απαρχήν του απελευθερωτικού μας αγώνος, κατόπιν αλλεπαλλήλων ατυχιών, είχεν εις Δραγατσάνι οικτρό τέλος, το οποίον δεν κατώρθωσε να αποσοβήση ούτε η φιλοπατρία και φιλοδοξία του Υψηλάντη, ούτε το μαρτυρικόν τέλος των ευσταλών νέων του Ιερού Λόχου, οι οποίοι, μη στερούμενοι ηρωικής τόλμης και περιφρονήσεως προς τον θάνατον, με την προθυμίαν και τον ενθουσιασμόν των, προσεπάθουν να αναπληρώσουν την απειρίαν του πολέμου.
Με την ηρωικήν θυσσίαν και την ήτταν του Δραγατσανίου, την διάλυσιν του κεντρικού στρατού της Βλαχίας, την απογοήτευσιν του Υψηλάντου και εγκατάλειψιν κάθε προσπάθειας εκ μέρους του, το κίνημα εφαίνετο ότι προχωρεί προς το θλιβερόν τέλος, δια το ελληνικόν σώμα της Μολδαβίας, που ήτο εστρατοπεδευμένον εις την Στίγκα και το Σκουνέλι. Εις την μάχην εκείνην του Σκουλενίου και Δραγατσανίου, μαζή με το πλήθος των ανωνύμων ηρώων, που επότισαν με το αίμα των το επαναστατικόν δέντρον, εις το φύτρωμά του και έγινε δόξα, παράδειγμα και θρύλος, συγκαταλέγεται και μια δραξ συμπατριωτών του γράφοντος, εκ Δελβινακίου της Ηπείρου.
Δυστυχώς, όλοι οι ιστορικοί αναφέρουν, ότι εις την ανωτέρω μάχην έλαβον μέρος και 400 - 600 Ηπειρώται γενικώς. Μεταξύ όμως των τελευταίων τούτων, συγκαταλέγονται και 97 συγχωριανοί μας Δελβινακιώται, εκ των οποίων ο Ευστράτιος Κλέφτης, Ιωάννης Ντελάρης και Παππά Γιάννη Δάλλας, διώκουν ίδια μικρά σώματα. Ο τελευταίος μάλιστα είχεν εις το ιδικόν του περί τα τριάκοντα μέλη της οικογένειας, μεταξύ των οποίων ήτο και ο εξ αδελφής δεκαοκταετής τότε ανηψιός του Αντώνης
Γεωργίου (η Μάνιας). Αυτόπτης λοιπόν μάρτυς των γεγονότων εκείνων ο Γεωργίου, περιέγραψεν εις στίχους* την δράσιν των συμπατριωτών του εις έργον υπό τον τίτλον " Πολιτικόν Κάτροπτρον των πολιτικών της Ελλάδος κατά το ετει 1877 Ρωσσοτουρκικόν πόλεμον".
Εις τον αναγνώστη όμως του παρόντος, γεννάται τώρα αυτομάτως το ερώτημα : Πως ευρέθησαν τόσοι Δελβινακιώται εις την μάχην ;
Εις τους γνωρίζοντας την ιστορία του Δελβινακίου και τους ηρωικούς του αγώνας δια την ελευθερίαν, κατά του Αλή Πασά, η απάντησις έρχεται μόνη της.
Το Δελβινάκι, λόγω της τοποθεσίας του, η οποία δεσπόζει της οδού Αργυροκάστρου - Ιωαννίνων, από πολλού είχεν επισύρει την προσοχή του τυράννου των Ιωαννίνων, ο οποίος μετήλθε κάθε καταχθόνιον μέσον διώξεων, καταπιέσεων, βασανιστηρίων, αγγαρειών, φορολογίας, δια να το προσαρτήση εις το κομβολόγιον των απέραντων του κτήσεων, χωρίς όμως να το κατορθώση.
Εκ των προγόνων μας, οι φανερά τότε εις τον συνεχή του αγώνα κεκηρυγμένοι αντίπαλοι, ηναγκάσθησαν να μετοικήσουνε εις Βεσσαραβίαν και τας παραδουνάβιους επαρχίας, όπου απολαμβάνοντες σχετικής ελευθερίας, ηδύνατο να αναδειχθούν και να διαπρέψουν. Τους εις τας ανωτέρω επαρχίας αποδημήσαντας Δελβινακιώτας η παράδοσις αναβιβάζει εις εκατόν ογδοήκοντα οικογένειας.
Όπως λέγει και ο Ν. Μάνιας εις ανέκδοτον χειρόγραφον "Ιστορία του Δελβινακίου του 1835" κατατεθειμένην εις την Εθνικήν Βιβλιοθήκην.
Από τας οικογενείας λοιπόν αυτάς, εκατόν περίπου θαλεροί βλαστοί, μόλις ήκουσαν το εγερτήριον σάλπισμα της εθνικής εξεγέρσεως, διαπνεόμενοι από τας μεγάλας περί πατρίδος αρετάς, πλήρεις ενθουσιασμού και απτόητοι, ετάχθησαν υπό την σημαίαν της ελευθερίας.
Όσον αφορά τον Παππά Γιάννη Δάλλα, ούτος μαζί με τον υίον του Παππά Δημήτρη, αποτελούντες αμφότεροι την ψυχήν της αντιστάσεως εις Δελβινάκι, και αδυνατούντες να υποκύψουν εις τας αρπακτικάς του Αλή βλέψεις, απεφάσισαν ο μεν πατήρ να αναχωρήση εις Βεσσαραβίαν προς τους εκεί συμπατριώτας του, να παραμείνουν δε οι γέροντες και εξακολουθήσωσι τον μέχρι τέλους αγώνα.
Ο Ρώσσος στρατηγός Ιβάν Νικήτητζ Ιντσόφ, στην μάχην του Σκουλενίου ιδών μεταξύ των Ελλήνων και τον Παππά Γιάννη Δάλλα και για την ηρωϊκήν του στάσιν, αναγράφει ότι "οι αρχηγοί και πολλοί άλλοι έλεγον ότι εάν η Ελλάς ήθελεν έχει πεντήκοντα τοιούτους παπάδες βέβαια ήσαν αρκετοί να φονεύσωσι τους Τούρκους όλους".
Μνημονεύσωμεν τέλος, ότι μεταξύ των πρώτων, που προσεχώρησαν εις την Φιλ. Εταιρία, είναι και ο μετέπειτα γραμματεύς του Καραϊσκάκη, Δελβινακιώτης Γεώργιος Γαζής (1795 - 1855).
Ιδού τέλος, πως περιγράφει ο Αντ. Γεωργίου γενικώτερον την δράσιν των Δελβινακιωτών εις την ανωτέρω μάχην (Σκουλενίου).
Σαν τα λιοντάρια πήδησαν, μεσ΄ σε πολλαίς χιλιάδαις
κι΄ αυτοί μια χούφτα μοναχά, όλοι παλλικαράδες
Σκοτώσαν και σκοτώθηκαν, πολλοί για την πατρίδα
μούν δείξαν που ήταν έγγονοι κείνοι του Λεωνίδα
Και στον Προύτο (μάχη του Σκουνελίου) πολέμησαν οι Δελβινακιώτες :
1. Στράτος Κλέφτης η Γκούγιας
2. Ιωάννης Γαλάνης (υιός του Παν. Μούτσιου, είχε το επώνυμο της μητέρας του)
3. Κώστας Τσαγκούλης (ηνδραγάθησεν περισσότερον παντός άλλου εις την μάχη).
4. Χρήστος Βάϊας
5. Δημήτριος Ράϊδης
6. Κώστας Ζώτος η Κακογιάννης
7. Ιωάννης Ντελάρης
8. Γεώργιος Ντόκος η Γκιώκας (ήτο υιός του Παπαδημητρίου Γκιώκα)
9. Νικόλαος Κοσύφης (επέστρεψε στο Δελβινάκι το 1828).
10.Ιωάννης Έξαρχος (ήτο υιός του Παπά Πάνου Έξαρχου)
11.Τζοβάρας
12.Δημήτριος Χαρίτος
13.Παναγιώτης Μπράγκης (υιός του Ιωάννη Μπράγκη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου