Για να γνωρίζουμε όλοι μας !

Καθεδρικός Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Δελβινακίου.

(από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητρόπολης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης)

Σημ : Η γραφή είναι όπως υπάρχει στην ιστοσελίδα

Ὁ Ναός, βρίσκεται στό κέντρο τοῦ Δελβινακίου. 

Ἀνήκει στόν ἀρχιτεκτονικό τύπο τῆς τρίκλιτης βασιλικῆς. Στό οἰκοδόμημα παρατηροῦνται σήμερα δύο κτιριακές φάσεις. Στήν πρώτη φάση ἀνήκει τό ἀνατολικό τμῆμα τοῦ Ναοῦ, μέ τό Ἱερό καί τό θολοσκέπαστο μέρος τοῦ κυρίως Ναοῦ μέ τούς τέσσερις κίονες. Στή δεύτερη ἀνήκει τό δυτικότερο καί μεταγενέστερο τμῆμα τοῦ κυρίως Ναοῦ, καθώς καί ὁ ὑπερυψωμένος νάρθηκας. Ἐπρόκειτο γιά μιά ἐπέκταση μέ τήν ἀφαίρεση τοῦ ἀρχικοῦ δυτικοῦ τοίχου καί τήν προσθήκη δύο ἀκόμη κιόνων καί δύο πεσσῶν. Ἐξωτερικά ἡ ἡμικυκλική ἁψῖδα ἔχει ἀνακατασκευαστεῖ, ἐνῶ στό μέτωπο τοῦ τοίχου, ψηλότερα, βρίσκεται ἐντοιχισμένος πωρόλιθος μέ τήν ἔνθετη κεραμική χρονολογία «ζρκξ» (1620). Στή βόρεια ἐξωτερική πλευρά διακρίνεται ἡ διαφορά στήν τοιχοποιΐα, ἐνῶ ἡ νότια ἔχει σοβατιστεῖ καί ἔχει προσαρτηθεῖ κατά μῆκος νεότερο χαγιάτι μέ βοηθητικό δωμάτιο. Στίς δύο μακριές πλευρές τοῦ ναοῦ ὑπάρχουν μεγάλα φωτιστικά ἀνοίγματα. Ἐπάνω ἀπό τή θύρα εἰσόδου στή δυτική πλευρά τοῦ ναοῦ σώζεται ἡ ἀνάγλυφη ἐπιγραφή «ΗΓΟΥΜΕΝΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΥ ΠΑΣΙΑ ΖΑΔΕ / ΒΕΖΗΡ ἈΛΗ ΠΑΣΑ ΤΗ ΣΥΝΚΑΤΑΝΕΥΣΕΙΚΑΙ ἈΔΕΙΑ / ἈΥΤΟΥ ΩΚΟΔΟΜΗΘΗ Ὁ ΘΕΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΚΑΙ / ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΔΑΠΑΝΗ ΜΕΝ ἈΥΤΟΥ ΤΟΥ ΝΑΟΥ / ἘΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΕ ΤΩΝ ΤΙΜΙΩΤΑΤΩΝ ΠΡΟΕΣΤΩΤΩΝ / ΧΩΡΑΣ ΤΗΣ ἈΥΤΗΣ ἘΤΕΙ 1810». Ἐπίσης, στή θύρα τῆς κεντρικῆς εἰσόδου ὑπάρχει καί ἡ ἐπιγραφή «ἘΚΤΙΣΤΑΙ Ὁ ΝΑΟΣ ΤΟ ΠΡΙΝ ΤΟΙΣ ἘΓΧΩΡΙΟΙΣ ἈΧΚ / ΝΥΝ ΔΕ ΤΟΙΣ ἈΥΤΩΝ ΗΥΞΗΘΗ ἈΠΟΓΟΝΟΙΣ ἈΩΙΒ». 

Τό ἐσωτερικό τοῦ Ναοῦ εἶχε καλυφθεί κατά τόν 19ο αἰῶνα μέ σοβᾶ, ὁ ὁποῖος ἀφαιρέθηκε τή δεκαετία τοῦ 1980, καί ἀποκαλύφθηκε ὁ ζωγραφικός διάκοσμος τοῦ ἀρχικοῦ Ναοῦ. 

Οἱ τοιχογραφίες τοῦ μεγαλύτερου τμήματος τοῦ Ἱεροῦ καθώς καί μικροῦ μέρους τοῦ κυρίως Ναοῦ ἀνάγονται στόν 17ο αἰῶνα, ἐνῶ ἔχουν ὡς καλλιτεχνικά πρότυπα ἀντίστοιχες τοῦ 15ου αἰῶνα. Στή νότια τοξοστοιχία τοῦ ἀρχικοῦ τμήματος τοῦ κυρίως Ναοῦ ὑπάρχει ἡ ἐπιγραφή «,ἈΧ(Ν)S» (1656). Στά κατώτερα μέρη τοῦ βόρειου καί νότιου τοίχου ὑπάρχει νεότερη ζωγραφική φάση, πού πιθανόν χρονολογεῖται στίς ἀρχές τοῦ 18ου αἰῶνα. 

Τό ξυλόγλυπτο τέμπλο εἶναι τοῦ 1850, ἐνῶ σώζονται στό Ναό ὁ σταυρός καί τά λυπηρά, πού ἐνδεχομένως ἀνήκουν στό ἀρχικό τέμπλο καί ἀνάγονται στόν 15ο αἰῶνα. 

Σέ αὐτή τή σύνθεση εἶναι ἐπίσης προσαρτημένα δύο εἰκονίδια Εὐαγγελιστῶν τοῦ 17ου αἰῶνα, πού προέρχονται ἀπό τό Ναό τῶν Ἁγίων Θεοδώρων Δελβινακίου.